Jòdi-a mwen jwenn épi dé moun ki ni an bon lapéti pou palé anchay. Kon mwen kwè mwen té chapé yonn, mwen jwenn épi an lòt pli ta. Avan ou di yo "bon jou" yo ja ka pwépawé kò yo pou ba ou an listwa lavi-yo. Lè ou wè yo ka palé, sé akwédi yo pa ka menm pwan an lèspiwasyon pyès. Ou pa ni pou di anyen pasé "uh huh" épi "ok" pou yo kontiné palé. Ou ni pou ni anchay ladwès pou jwenn an bon lokasyon an mitan tout palé-a pou di moun kon sa "oplèz, mwen ka alé."
Poutji adan moun enmen palé kon sa? Ès yo pa sa tann lè vwa yo ka sonnen twò souvan é bwizen pozé? Mwen sa kopwann sé moun-lan ki ni tèlman pwoblenm dèlè ou sa wè yo byen kontan pou jwenn an moun pou déchajé kò yo. I bon pou ni pasyans épi sé moun sa la é kouté sa yo ka di. Mé lézòt moun ki ka fè kon an loko ki mawon é ki pasa doubout, dépi ou wè yo ka vini sé kouwi ou ka vlé kouwi.
0 Comments
Lè ou wè lidé an moun fèmé sa menm kon an maladi. La pa ni anyen ou sa di yo ében anyen ou sa fè pou chanjé lidé yo èvèk fè yo wè bagay adan an diféwan mannyè. Sél bagay ou sa fè sé ni èspwa pou an miwak fèt ki kay ouvè zyé yo. Jis tan lè sa wivé sé tjè ou ni pou pwan.
Adan moun, délè, ni lopinyon yo asou an bagay, é menm si lopinyon yo fò an koumansman-an, yo kay chonjé'y si ou sa moutwé yo an lòt lidé adan an mannyè ki ka fè pli syans. Mé kalité moun-lan ng'a palé di, yo pawé pou mò pou an lidé - ki i vwé, ki i ka fè syans, èk menm si tout latè-a pa dakò épi yo. Sé moun sa la danjéwé èk yo ni an pil moun kon sa. Ouvè lidé'w sé moun-lan. , Si nou té ka moutwé sé ti manmay nou ki, wézon-an yo ka fè an chay sé bagay-la yo ka fè, sé pou jwenn wékonnésans, aksèptans, èk lanmityé, pitèt yo pa té kay fè anchay di sa yo ka fè an lavi yo atjòlman. Tout sé tou-a èk zanno-a yo ka mété an zòwèy yo, mannyè-a yo ka pentiwé fidji yo, mannyè-a yo ka abiyé, èk mannyè-a yo ka kité sé tibway la fè sa yo vlé épi yo, pitèt yo té kay konpòté kò yo adan an diféwan mannyè.
Tout moun ni an labizwen pou lézòt moun aksèpté èk enmen yo, mé mwen kwè labizwen sa la pli sèwiyé adan sé jenn moun-an piskè yo ka éséyé twouvé kò yo toujou. Alò, yo kay pasé anchay tan yo ka fè tout sòt bagay pou antansyon. Ki yo fè an bagay bon, ében an bagay mové, i pa ka fè an diféwans pou yo. Sé antansyon-an èk wékonnisans-la yo vlé. Lè ou wè moun jwenn gwo pozisyon ében sitiwasyon-an an lavi yo vini pli mèyè, i sanm yo ka obliyé ki mannyè bagay té yé avan. Pito yo fè sa ki dwa, yo ka koumansé fè sa ki kay fè moun enmen yo pli, sa ki kay fè yo tjenn twavay yo, ében yo ka pwan lavantaj asou lézòt moun.
Manman èk papa ka obliyé ki mannyè i té yé lè yo té ti manmay èk yo ka twété sé timanmay-la kon sòlda. Titja ka fè akwédi yo té pa jenmen jenn, èk politisyen pa ka chonjé sa i yé pou débat èk soufè lè ou pa ka twavay ében lè bagay wèd. Si moun té ka éséyé fè sa ki dwa tout tan-an, èspwèsman lè yo ni gwo tit èk posizyon, nou té kay ni pli égalité èk mwens soufwans an latè-a. Mwen ja konnèt tèlman moun an lavi mwen - moun ki an tout sòt gwo posizyon an péyi-a, moun ki sòti lòt péyi, èk i ka fè mwen lapenn atjòlman ki m'a té fè an éfo pou tjenn konminikasyon-an èk wilasyon-an mwen té ni épi sé moun sa la vivan. Plizyè fwa mwen ja vini konnèt pèp, pitèt yo ban mwen limowo yo èk mwen kannik fouté tjò papyé-a épi limowo-a asou koté, ében an zòdi-a.
Apwézan, lè mwen gadé twavay-la mwen ka fè, mwen ka wè mannyè anchay sé moun sa la té kay sa endé mwen an pil. Mwen toujou ka òganizé aktivité pou manmay lékòl èk mwen ni pou fè'y san lajan tout tan-an, piskè gouvèdman pa jenmen ni lajan pou bagay kon sa. Pitèt si mwen té wèsté kanmawad épi tjèk sé moun sa la, zafè mwen té kay byen wanjé jòdi-a. Mwen oblijé apwann lison mwen. M'a kay jenmen kopwann ki mannyè moun endiskwé kon sa. I vwé, ki nou ni an twadisyon ka bay manjé èk bwè pou pèp ki vini lakay ou lè an moun mò. Mé sa pa an lwa. Ou pa oblijé fè sa, èk moun pa sipozé faché si ou désidé pou pa ba yo manjé, èspwèsman si ou pa ni lajan; èk ou ja sav ki mannyè i chè pou téwé an mò.
Adan pèp ka fè akwédi yo té ka èspéyé moun-lan mò pou yo jwenn manjé èk bwè. La ni anchay moun ki ka fè vowas tèlman, ou ka jis hont pou yo. Yo ka kité kay moun-lan épi sak manjé akwédi sé konmisyon yo vini fè. La jis ni moun ki ni tjè tèlman, padan moun ka pléwé èk an penn, yo ka vòlè tout bagay an kay sé moun-lan. I pa ézé pyès lè ou adan an wilasyon épi an moun ki pa sa konfyé’w. Ou pa sa palé asou téléfòn-lan, èk ou pa sa alé pyès koté an lapé pou moun-lan pa kwè ou ka konné’y. Lè ou wè an moun kon sa, i menm kon an maladi. La pa ni anyen ou sa di moun-lan pou ba li asiwans-la ki ou fidèl. Délè ou menm ka anwajé tèlman ou ka anvi konné’y pou vwé piskè i ja ka akisé’w nonplis.
Sé moun-lan ki ni maladi sa la sé pitèt moun ki ja jwenn konné an lavi yo èk yo kwè an tjè yo tout nonm ében fanm sé menm. Pitèt yo pè penn, pitèt yo pa enmen kò yo èk yo pa konnèt vo yo èk valè yo. Ében, pitèt yo menm abitwé konné moun, alò yo pè an moun fè yo menm bagay-la. M’a sav sa i yé, mé moun ki kon sa ka djòs détwi an wilasyon. Lè ou an jennès ou, mannyè-a ou ka gadé lavi tèlman diféwan pasé mannyè-a ou ka gadé'y lè ou ka vini pli gwan. M'a sa palé pou sé fanm-lan, mé mwen sav ki, an jenn nonm enmen léchanlib-li anchay. Tout fanm i wè i vlé gouté èk akwédi i ka las moun vit. La ni tèlman bagay i pòkò fè èk vlé fè. Jenn moun tjiwiyèz anchay. Yo ka faché vit, yo pa ni pasyans èk yo pa sa kontwolé zimèy yo. Yo sa djòs lévé yon bonmaten èk katjil yo diféwan toubannman piskè yo ka chanjé tèlman vit èk souvan.
Bon, ki mannyè an moun kon sa sipozé ni an wilasyon sèwyé? Anchay di yo pa ni pyès diweksyon èk stabilité. Yo kon an tjò papyé ki ka vanté tout koté. Yo oblijé konné yonn alòt. Sa pa pou di jenn moun pa sipozé ni wilasyon. Yo bwizen'y piskè sa sé sèl mannyè-a yo kay apwann èk jwenn èspéyans-la èk lasajès-la yo bwizen pou éwisi pli ta. Mé yo pa sipozé pwan sé wilasyon sa la otan sèwyé. Enjwi lavi yo toujou. Yo twò pwésé pou mawé kò yo. Léchanlib - freedom, liberty Tjiwiyèz - curious Mwen jwenn épi an kanmawad mwen talè-a la èk i fè mwen chonjé mannyè-a mwen pa sa sipòté an moun ki ka palé anchay. Lè mwen kité boug-la, mwen santi kò mwen vag. Tèt mwen té plen. Mwen pa mandé nonm-lan anyen djè pasé, "Sa ka fèt?" èk sé kon sa i koumansé ka ban mwen tout sòt listwa. Sa i pa di mwen sé sa i dwé obliyé.
Sa mwen twapé dwòl sé mannyè-a nonm-lan ka palé san ankouwajman. M'a té ka menm di anyen tout tan-an; sé djòs, "uh huh...OK...mwen kopwann". Sa sé tout gazolin-lan i té bwizen. Adan moun djòs ni an bon lapéti pou palé anchay. Pitèt yo enmen tann vwa yo, ében yo ka pwan plézi an plen tèt ou. |